SCHOT VOOR DE BOEG

Foto’s vroeger en nu

Een tijdje terug zag ik op het Twitter-account ‘NL voetbal in beeld’ een geweldige zwart wit foto van een volstrekt willekeurige Eerste Divisiewedstrijd RBC - Go Ahead uit het seizoen 1962/63. Heerlijk om naar te kijken. Nostalgisch ook.

Het bijschrift luidde: ‘Prachtige foto gevonden uit het duel tussen #RBC en #GoAhead uit 1963. Alles klopt op de foto: vanuit de huizen kijken bewoners mee, Batavus met een reclamebord en een heerlijk beschaafd spandoek met Hup RBC.'

Er was geen woord aan gelogen. Het gedeeltelijk kale veld na de zwaarste winter in decennia, de scheidsrechter met een mooi zwart pak met witte mouwtjes en een witte kraag.

Ik moest weer aan die foto denken, toen ik in De Volkskrant een bespreking zag van het prachtige fotoboek van C. Barton van Flymen, een persfotograaf die me in de jaren zeventig vooral was opgevallen door zijn aparte naam en zijn speciale foto’s in Nieuwe Revu. De bespreking van het boek ging niet alleen over het feit dat hij in die tijd iedereen voor zijn lens kreeg (Van Agt, Van Basten, Tante Leen, Sylvia Kristel en Hans Wiegel), maar ook dat zijn foto’s zo heerlijk ‘ontgeregisseerd’ waren: Van Agt die een sigaar opstookt. Foto’s zoals ze tegenwoordig niet meer gemaakt worden en dat is eigenlijk best jammer.

Een zelfde verandering heeft de sportfotografie ondergaan. Op één of andere manier kom ik op Twitter steeds meer sportfoto-accounts tegen. Ik noemde al ‘NL voetbal in beeld’, maar er zijn er veel meer. ‘OldFootballPhotos’ bijvoorbeeld, dat de afgelopen week de grens van 49.000 volgers doorbrak en inmiddels misschien al op 50.000 staat.

Waar daar - de naam zegt het al - vooral historische foto’s aan de vergetelheid worden ontrukt, brengt ons eigen onvolprezen Twitter-account Sportpers (@Sportpers1) ons iedere zeven dagen de ‘NSP Foto van de Week’. En ook sportjournalist Hans Vos zoekt onder het motto ‘Sportfotografie is kunst’ voortdurend de mooiste foto’s uit. Ze zijn vaak adembenemend.

De dag na Chelsea-FC Barcelona had Vos een naar eigen zeggen ‘juweel van een juichfoto’ gevonden, gemaakt door de Engelse fotograaf Marc Aspland (The Times) en schrijver van het boek 'The Art of Sports Photography'. Kijk even op zijn Twitter account  (@MarcAspland) en oordeel zelf. Leo Messi en Andrés Iniesta, monden open, vuisten gebald. Schitterend en haarscherp. Een moderne sportfoto puur sang.’

Als hoofdredacteur van verschillende voetbalbladen sinds 1984 heb ik in de loop der jaren het aanbod van voetbalfoto’s en de werkwijze van de fotografen volledig zien veranderen. In 1980, toen ik net voor Voetbal International werkte, trokken Robert Colette en Piet van der Klooster naar de velden, gewapend met wat rolletjes Fuji zwart-wit filmpjes in hun broekzak.

Een tweetal decennia later was het in de verschillende media-center op het WK 1998 een drukte van belang bij de ontwikkelcentrales waar fotografen zich verdrongen om hun diafilmpjes te laten ontwikkelen, waarna - zo ongeveer vanaf EURO2004 in Portugal - de laptops het overnamen en de fotografen zelf het bewerken van hun digitale foto’s ter hand namen.

Maar met het breder worden van de technische mogelijkheden, kwamen wat mij betreft ook de beperkingen van de aangeboden foto’s. Hoe groter en beter de lenzen werden, hoe minder interessant de foto’s vaak werden die we op de redactie kregen aangeboden.

Het bestuderen van oudere en nieuwere foto’s op de Twitter sites maakt precies duidelijk wat ik bedoel. Voetbalfoto’s zoals die prachtige 1963 foto van RBC - Go Ahead zitten er tegenwoordig nauwelijks meer bij. Achtergronden, doelpalen, doelnetten en vaak zelfs de bal ….  Op de meeste foto’s zijn ze niet te bekennen. De huidige foto’s zijn ingekaderd, de nadruk ligt vaak op gezichtsuitdrukkingen, houdingen en gespannen spieren. Prachtig om te zien en razendknap om te maken. Maar of die foto’s ook over een paar jaar nog net zo interessant zijn als die RBC-plaat vraag ik me af. Vooral omdat er geen sprake is van een historisch verband.

Rond het verschijnen van het boek van top-fotograaf Pim Ras las ik de volgende anekdote. Ras had bij Nederland - Spanje op het WK van 2014 niet alleen de beroemde Van Persie-kopbal gefotografeerd, maar had ook afgedrukt tijdens Arjen Robbens  run op weg naar Oranje’s vijfde goal. Op die foto was Robben niet scherp; maar de achtergrond - een juichende Oranje-bank - wel. Toen Pim in de uren na de wedstrijd op het vliegveld zijn laptop had opengeklapt en de Robben-foto tegenkwam, had hij hem bijna gewist onder het motto ‘niet scherp, onbruikbaar’.

Gelukkig werd Pim Ras tegengehouden door een paar attent meekijkende collega journalisten en inmiddels vind ik zijn plaat oneindig veel interessanter dan die beroemde en iconische Van Persie-duik. En ik weet zeker dat ik daar over 10 jaar nog net zo over denk.

 

JAN HERMEN DE BRUIJN

Bestuurslid NSP