Jacques Klok, de eerste fotograaf die slachtoffer werd van supportersgeweld

Jacques Klok in 1991 bij een voetbalwedstrijd met zijn typerende hoedje dat hij altijd droeg. (Foto: Peter Smulders)

Méér dan een halve eeuw geleden al was Jacques Klok (1930 – 2019) de eerste fotograaf die, voor zover bekend, het slachtoffer werd van supportersgeweld. Hij werkte meer dan 40 jaar bij het ANP. Op zondag 17 november is Klok op 89-jarige leeftijd overleden. In een artikel uit het voormalige dagblad De Tijd leeft het incident uit 1968 voort.  

Politiek, het Koninklijk Huis en sport behoorden tot zijn specialiteiten, overal maakte Jacques Klok zijn foto’s. ,,Maar hij had een hekel aan voetbal”, vertelt zijn vrouw Annemarie. ,,Vooral die mensenmassa’s en het blauwbekken, beviel hem niet”, vertelt zijn echtgenote Annemarie.

In De Tijd van 23 december 1968 beschrijft Frans Nypels wat Jacques Klok destijds bij de eredivisietopper Feyenoord – FC Twente in de Kuip overkwam, én hoe daarop werd gereageerd:

‘Twente wordt uitgejoeld; Feijenoord hartstochtelijk toegejuicht. Na tien minuten is er een incident, onopgemerkt door.de meesten. De Amsterdamse persfotograaf Jacques Klok krijgt een bierflesje op zijn hoofd. Een jaap van een scheur. Met bloedend hoofd wendt hij zich tot een politieagent, die twintig meter van hem afzit. Dóet u wat, vraagt-ie. De agent schudt van néé. Gaat u maar naar een suppoost, naar de stadiondirectie. Jacques Klok is 'ziedend'. Wordt geholpen bij een EHBO-post. Later die avond, terug in Amsterdam, worden er in het Wilhelmina-gasthuis krammen in zijn hoofd geplant.

Klok, minder emotioneel nu, uit de beschuldiging: „Het is altijd zo in Rotterdam. Er werden tientallen flesjes naar beneden gegooid. En ze spugen en ze schelden. Als ik alle ziektes had gekregen die ze me toegewenst hebben, dan was ik al honderd keer doodgegaan."

Klok, een door de wol geverfde fotograaf, heeft de hoogste autoriteiten tegenover zich gehad. Een hoofdcommissaris was d'er bij. Die man zei, dat-ie er wat aan ging doen. De politie: „We nemen de zaak zeer serieus. Er is ter plaatse een onderzoek ingesteld. Zonder resultaat. Waarom die agent die man naar de stadiondirectie verwees? Meneer, luistert u nu eens goed, die agent mag niet van het veld af. Wat kan-ie dan doen. Hij heeft een opdracht. We zijn er om de orde te handhaven en om het verkeer te regelen."

Stadiondirecteur F. G. de Kimpe: „Dit is de «eerste keer dat ik klachten heb gekregen. Ik zal de zaak onderzoeken. Maar ik ben natuurlijk niet verantwoordelijk voor de gedragingen van het publiek." Er lopen, zo zegt De Kimpe, rond de vierhonderd suppoosten in het stadion. „Die mensen handelen naar omstandigheden. Als. ze zien dat er met flesjes gegooid wordt verwacht ik dat ze ingrijpen. Maar ik kan me aan de andere kant wel voorstellen dat ze het soms niet willen zien. Met al die mensen ..."

Artikel uit 1968 over de ervaringen van Jacques Klok in De Kuip

Jacques Klok beleefde ook aangename momenten in de sport. Hij volgde vier Olympische Spelen, van 1960 tot en met 1972, en maakte de iconische foto van Anton Geesink’s gouden houdgreep in 1964. Klok was ook bij de treinkamping bij De Punt in 1977 en hielp mee toen in de jaren vijftig het ANP voor het eerst een foto draadloos naar de redactie seinde. Veertig minuten vergde dat.

In 1972 vestigde Jacques Klok, geboren Amsterdammer, zich in Sprang-Capelle (nu gemeente Waalwijk), waarmee het ANP een basis kreeg in Zuid-Nederland. Ook vandaar bleef hij op pad gaan voor zijn foto’s, over de hele wereld en in de sport.

Jacques Klok rond 1991 (Foto: privé-archief)

In 1988 was Jacques Klok de eerste die bij het ANP een dienstverband van veertig jaar volmaakte. Het leverde hem een koninklijke onderscheiding op. ,,Jacques Klok had een onvoorstelbaar groot doorzettingsvermogen en met echte onvervalste Amsterdamse humor wist hij altijd mensen voor zich te winnen en zijn doel te bereiken”, schrijft voormalig ANP-fotograaf Marcel Antonisse over Jacques Klok op Facebook.

Jacques Klok verbleef de laatste twee jaar in een verpleegtehuis in Kaatsheuvel omdat hij leed aan alzheimer. Zijn afscheid had zaterdag 23 november plaats in Sprang-Capelle.

Een college van de foto’s van Jacques Klok is te zien op de website van het ANP: https://www.anpfoto.nl/event.pp?eventid=6001058&flush=1

HENK MEES