SCHOT VOOR DE BOEG

Paard en ruiter

Het is onontkoombaar in de dagen van het ontslag van Jaap Stam, als Feyenoord-trainer. De uitdrukking: een goed paard is nog geen goede ruiter. Co Adriaanse zei het ooit als coach van Ajax over Marco van Basten, maar wie de verslagen van die tijd er even bij zoekt, weet dat het niet zo denigrerend was bedoeld als later weergegeven.

John Volkers

Het was een kanttekening, naast het vele lof toezwaaien aan deze icoon van het Nederlandse voetbal die Adriaanse echter niet wilde toevoegen aan zijn technische staf. Eerst een opleiding, een diploma, dan pas een positie.

De uitlating over ‘paard en ruiter’, taalkundig een geweldige vondst, werd daarna een staande uitdrukking. Paul Onkenhout, die in 2002 bij het aantreden van Adriaanse bij AZ de zaak nog eens diep uitspitte, kwam er mee in zijn zaterdagse column in de Volkskrant: ‘Stam, het geweldige paard dat een ruiter werd.’ Henk Hoijtink van Trouw was een weekje of 4 eerder ook al in die sfeer bezig geweest, toen de contouren van de mislukking van Stam bij Feyenoord zich begon af te tekenen. ‘Nee, een goed paard is nog geen goede ruiter.’

Dan sla je op een dinsdagochtend de krant open en lees je over het opstappen van Stam bij Feyenoord, met een foto van het moment dat hij in juli in De Kuip uit een helikopter springt. Verblind door het moment, de glorie van een stadion, onwetend van wat hem daar te wachten staat als weinig volleerd trainer. ‘Hij speelt een trainer’, schreef Onkenhout twee dagen voor Stams ontslag.

Op de andere pagina van de dinsdagse Volkskrant boetseert Bart Vlietstra een fijn profiel van dat ooit matige dravende paard dat een uitstekend ruiter is geworden. Het stuk gaat over Arne Slot, de trainer-coach van AZ. Er staat de vraag boven: Is Arne Slot de nieuwe Louis van Gaal?

Slot, 41 jaar oud, blijkt al 35 jaar aan zijn trainersopleiding te werken. Als vijfjarige zat hij al in de kleedkamer waar zijn vader, Arend Slot, volwassen voetballers vertelde hoe het spel in elkaar stak. Junior deed de technieken van goeroe Wiel Coerver voor om bij pa indruk te maken. Slot, een aardige voetballer die op het niveau PEC Zwolle, NAC en Sparta bleef steken wegens een gebrek aan snelheid, was dag en nacht met zijn opleiding tot trainer bezig. Hij heeft een voetbalmediatheek om van achterover te vallen. Hij gaat, leergierig, naar basketbal kijken. Dat deed Rinus Michels hem ooit voor. Hij werkte zich van assistentschap naar assistentschap, pikte ervaring op van gearriveerde coaches als Henk de Jong en John van den Brom, en kwam zo, in de zomer van 2019, aan het roer bij AZ. Dat is onder zijn leiding de sensatie van dit voetbalseizoen.

Jaap Stam zal het gebeuren met onbegrip bezien. Hij is de gewezen topvoetballer van PSV, Manchester United en Milan die altijd overeind bleef in de verdediging. Hij, de man die in de halve finale van Euro2000 een penalty naar de tweede ring joeg, werd altoos geprezen om zijn wedstrijdmentaliteit. Mouwen opstropen, nooit opgeven. In dat profiel moeten ze bij Feyenoord gedacht hebben, toen ze Stam bij PEC weghaalden.

Het was een tragische vergissing die normaliter het einde van een trainerscarrière van een groot international zal inhouden. Weinig clubs zullen het nog aandurven met Stam, het paard dat niet wist hoe je aan teugels moet trekken. De toekomst zal leren hoe vaak dit hippische thema nog in stukken zal verschijnen over topvoetballers die denken dat trainen en coachen echt niet zo moeilijk kunnen zijn en dan bij de eerste de beste oxer een balkje of twee afwerpen. Die voetballers zijn na de Stam Saga gewaarschuwd.

JOHN VOLKERS

Vicevoorzitter NSP