Turndrama
De turnster was woedend. Ze heette Stephanie Tijmes en ze sprak in juli met Marco Knippen, de aanstichter van een serie onthullende verhalen over misbruik en mishandeling in het vrouwenturnen, ze zat bij talkshow OP1 maar had daar veel meer willen vertellen over wat haar in haar turnjaren, van zes tot zestien, was overkomen en ten slotte zat ik tegenover haar in de huiskamer van pa en ma in de van de hitte dampende badplaats Bergen.
Daar zei ze het nog maar eens. Dat het toch een schande was dat met drie meldingen van haar, over wangedrag van respectieve coaches Marc en Ilona de Wit, Frank Louter en Patrick Kiens, nooit was er iets aan gedaan. Niets, nakkes. Het had gemoeten, erkent nu iedereen, twaalf jaar nadat deze Stephanie Tijmes (28) is gestopt, maar de bond, de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie KNGU, gedroeg zich bepaald niet koninklijk. Onder het tapijt, in de doofpot, het waren termen die vielen.
Dus zei Tijmes aan de tafel thuis, met een leeg vel papier voor de neus waar ze haar belangrijkste woorden wilde optekenen, dat ze in arren moede maar naar de pers was gegaan. Het was haar best zwaar gevallen. Drie jaar tevoren kon ze er nog met geen woord over praten. Ze kon haar pijn verbaal geen vorm geven.
Nu wel, maar wel boos, kwaad en gefrustreerd. Letterlijk: ‘Waarom moesten wij als oud-turnsters zo ver gaan in de media om ons verhaal bloot te geven voordat zij (turnbestuurders, JV) actie ondernemen? Waarom zijn die honderd meldingen uit het verleden niet genoeg geweest?’
Er waren eerdere publicaties, hele sterke getuigenissen in Helden bijvoorbeeld in 2011. De voorzitter van de KNGU, Jos Geukers, ging vervolgens op jacht naar een voorname boosdoener, de Pro Patria-coach Frank Louter, maar het eenmans onderzoek werd door de rechter als onvoldoende beoordeeld. Geukers werd weggewerkt, in de olympische zomer van 2016, maar toen had iedereen het over het balkgoud van Sanne Wevers en de wegzending van de nachtbraker Yuri van Gelder. Een voorzitter weg, huh, was dat belangrijk dan?
Er lag tegen die tijd, in een diepe lade, het rapport van drie gedragswetenschappers met de titel: ‘Turnonkruid, gemaaid maar niet gewied’. Het was doorspekt met uitspraken van turnsters uit heden en verleden die analoog waren aan de quotes die Knippen in zijn onthullende verhaal in Noordhollands Dagblad had gebruikt.
Ik herhaal maar even de kernwoorden: ‘Manipuleren, heel gemeen, stimuleren op het negatieve, negeren, afbanden, isoleren, afrekenen, afzeiken, schelden, behoorlijk tekeer gaan, de schuld geven, pispaaltje, machtspelletjes, zij is een mietje, te kakken gezet, tot op het bot kapot, schreeuwend door de zaal, eruit gestuurd worden.
Tijmes appte me toen ik het verhaal schreef nog een paar extra verwensingen van trainer Louter. Het zinnetje stond er al: ‘Als ik vroeg: wat kan ik doen, dan zei ie, Frank Louter ja, afvallen en minder eten.’ Ze voegde diens woorden toe: ‘Je kop staat me niet aan, donder op uit de zaal, met je dikke kop en je snotlijf.’
Het ging over wegen, twee ons groeien (van 29,8 naar 30,0 kg) en dan te schande worden gezet voor de hele groep. En er was fysieke mishandeling, zo werd in Turnonkruid vastgesteld. Het was er allemaal al, onderzocht, op papier gesteld maar nooit naar buiten gebracht om moverende redenen die niemand met enig gezond verstand kan bedenken. Tijmes zei me dat zeker honderd meisjes een zelfde ervaring hadden gehad, tussen 2000 en 2010, mogelijk nog wat jaren erna. ‘Ik ben een van hen’, schreven ze allemaal op Instagram. Tijmes begon ermee, ze heeft PTSS, post traumatische stress stoornis. Ze wordt behandeld, bij de psycholoog.
Zo werd de zomer van 2020, de olympische zomer die er niet kwam, de zomer van het turnmisbruik. De getuigenissen zullen nog een tijdje doorgaan. De commissie-Olfers gaat onderzoeken. Er komen getuigenverklaringen van turnsters en trainers die hun gedrag zullen moeten verklaren. Het wordt daarmee een hete herfst in de topsport. Wij van de sportpers zullen erbij zijn, maar rechtbankverslaggevers zouden er ook een plekje voor moeten inruimen in hun volle agenda.
Mijn verzoek: mag er een livestream camera bij? Om niets meer onder het tapijt te kunnen vegen.
JOHN VOLKERS
Vicevoorzitter NSP