KUDDEDIEREN

Wij zijn allemaal de cultuur. Deze ene zin in de persverklaring van Janke Dekker, echtgenote van het in opspraak geraakte televisiekopstuk Tom Egbers, raakt een gevoelige snaar en is de essentie.

 (Seksueel) grensoverschrijdend gedrag gedijt als niet ingrijpen de norm is. Als toehoorders of kijkers het op zijn beloop laten. Een handelwijze die in de sociale psychologie het ‘omstandereffect’ wordt genoemd.

 Overkomt iemand iets, dan komt de ander doorgaans in actie, luidt daarvan de theorie. Tenzij diegene niet de enige is. Dan treedt vaak verlamming op. Waarom moet uitgerekend ik in de bres springen, lijkt dan de heersende mores. Ingegeven door de angst om af te wijken van het groepsgedrag, kuddedieren als we zijn, en daarmee het risico te lopen zelf het mikpunt te worden.

 Wie de Volkskrant-publicatie over NOS Sport leest, kan niet anders dan concluderen dat het op het Media Park in Hilversum er decennialang zo aan toe ging. Pesterijen, seksisme, buitensluiten, racisme en haantjesgedrag werden niet de kop ingedrukt en konden welig tieren, omdat signalen werden genegeerd of niet opgepikt, klachten onbehandeld bleven en zelfs noodkreten niet tot interventie leidden. 

 Collega's kwamen er om die reden alleen voor te staan. In de steek gelaten door leidinggevenden, zij vooral, maar net zozeer door anderen in de directe nabijheid. Met verdriet, eenzaamheid, frustratie en wanhoop als extra pijniging.

 Aïcha Marghadi en Marijn de Vries zijn twee van de (vermoedelijk) velen die onder het ‘giftige klimaat’ gebukt gingen. Zij hadden - ieder op eigen wijze - de moed met naam naar buiten te treden. Krachtige vrouwen, die óók in een eerder stadium voor zichzelf opkwamen maar zich niet gehoord, gesteund of serieus genomen voelden - sterker: die daarvoor, hoe wrang, een prijs betaalden.

 De menselijke maat die bij NOS Sport ontbrak - bevestigd tijdens een personeelsbijeenkomst in december waar een deel zich uitsprak en onderbouwd door de circa honderd meldingen die de vertrouwenspersoon in de afgelopen maanden kreeg - is helaas exemplarisch voor de sportjournalistiek. In het nog altijd mannenbolwerk laat masculiniteit, hoewel afkalvend, zich maar moeilijk uitbannen. Ligt buitensporigheid op de loer. En is er sprake van een patroon. Wangedrag dat wordt getolereerd en toegedekt als er grotere belangen spelen of domweg door een gebrek aan gewenste en benodigde tegenkracht kan etteren.

 Die passiviteit en stilzwijgendheid zorgen er ook voor dat de Johan Derksen van deze wereld, keer op keer, vrij baan krijgen om excessen af te zwakken en slachtoffers, nogmaals, te beschadigen. Met drogredenen die niet alleen getuigen van een schrijnend gebrek aan empathisch vermogen, nimmer de rechtvaardiging zijn om iemand onheus te bejegenen, maar die ook voorbijgaan aan een kernwaarde: fatsoenlijke omgangsvormen. 

 Vanuit dat besef zou het goed zijn als we, ieder voor zich, ervoor zorgen dat het moreel kompas juist wordt afgesteld. En dat we bereid zijn uit de kudde te stappen als er geen ándere groepsdynamiek ontstaat: de druk van een beroepscollectief dat uitwassen niet langer als acceptabel of onoverkomelijk beschouwt en zo een gezonde(re) werkomgeving creëert.

MARCO KNIPPEN
Voorzitter NSP

 

(