Qatar, Mao, La Manga

De keuze van Ajax en PSV voor winterse stages in Qatar heeft veel reacties opgeroepen. Commentaren, columns en opiniërende artikelen verschenen in vrijwel alle media.

Hieronder mengt Arno Vermeulen (chef voetbal bij de NOS) zich in het debat:

Door Arno Vermeulen

Bij alles wat er over Ajax, PSV en hun trainingskamptrip naar Qatar is geschreven moest ik vaak denken aan Henk Westbroek, maar daarover later meer.

Ajax en PSV hebben ervoor gekozen om te overwinteren in Qatar. Niet dat dit nodig is, want geen sneeuwvlokje te vinden in eigen land, maar je wilt er toch effen tussen uit in januari.

Ajax pakt nog even 700.000 euro mee, PSV betaalt zijn eigen rekening. Verschil moet er zijn.

Columnisten wassen de egocentrische voetbalclubs de oren en directeur Van der Sar heeft zijn doel weleens beter verdedigd. Ja, een club als Ajax is in 1900 opgericht om slechts sport te bedrijven, en ja de afgelopen 120 jaar is de wereld veranderd en zijn sport en politiek met regelmaat in elkaars armen aangetroffen. Daar is geen ontkennen aan.

Begin jaren 70 haalde de Chinese communistische partijleider Mao Zedong Amerikaanse tafeltennissers naar zijn land, waarna de getroebleerde diplomatieke verhouding tussen de twee landen snel verbeterde en president Nixon in 1972 zelf naar China afreisde. Jaren later wipte NBA bad guy Dennis Rodman regelmatig op en neer naar zijn Noord-Koreaanse vriend Kim Jong-un om zo een nucleair conflict tussen Kim en Donald Trump in de kiem te smoren.

En interessanter misschien, Qatar heeft sinds 2011 de Franse voetbalclub PSG in handen.

Om in Europa wat vriendschappen op te bouwen. Wat handig kan zijn om een nieuwe Golfoorlog af te wenden.

Qatar en ook de VAE zijn (net zoals Koeweit in 1990) militair kansloos als de grote jongens in de olieregio aan het rollebollen gaan. Maar via Frankrijk (en dus de NAVO) is het veilig om een grote broer op de achtergrond te hebben.  En 1 straaljager (bijvoorbeeld de F-35) kost ook 90 miljoen.

Overigens is die sponsorovereenkomst tussen PSG en Emirates, de vliegmaatschappij uit de VAE, dit seizoen beëindigd.  De oplopende politieke spanning tussen PSG eigenaar Qatar en de VAE hebben geleid tot het stoppen van deze overeenkomst.  Zo vechten de olie buurlanden hun conflict uit over de rug van de Franse club.

Dus is de conclusie gerechtvaardigd dat sport regelmatig gebruikt en misbruikt wordt in machtspolitiek handje drukken en je als toonaangevende, invloedrijke maatschappelijk verantwoord ondernemende sportclub daarnaar moet handelen.

Terug naar Qatar. Een land met 2.3 miljoen inwoners. Ongeveer de helft is arbeidsmigrant. Meestal afkomstig uit Azië. Het Kafala-systeem waarmee de werknemer zo ongeveer tot slaaf wordt gemaakt, is dan wel officieel afgeschaft, maar dat betekent niet dat de rechtspositie van de migranten er met grote sprongen op vooruit gaat.

Volgens Amnesty International wordt het wel beter, maar gaat het niet snel genoeg. De berichtgeving over de aantallen omgekomen arbeiders bij de bouw van de stadions loopt uiteen. Het waaiert uit van honderden tot zevenduizend.

Qatar ontkent dat er arbeiders zijn gestorven bij de bouw van de stadions. De officiële lezing is dat er doden zijn te betreuren bij het aanleggen van de infrastructuur in het land. Lekker belangrijk of je als arme Nepalees het loodje legt bij de bouw van een voetbalstadion of de boulevard ernaartoe.  Qatar blijft een land dat armoede uitbuit om er zelf elke dag rijker van te worden.

Dus een onhandige plek om een trainingskamp te organiseren? Ajax directeur Edwin van der Sar verdedigt zich met onder meer de opmerking dat de problematiek nu meer aandacht krijgt dan als Ajax niet naar Qatar was afgereisd. En daar heeft hij een punt. Wegblijven zou de arbeiders niet hebben geholpen.

Dat standpunt hanteert ook de Nederlandse overheid. Liever ter plekke om het land te helpen verbeteren, dan isoleren en niet weten wat er zich afspeelt. Nederland handelt ook met Qatar. We importeren ongeveer voor 130 miljoen euro en exporteren 280 miljoen.

En in 2011 bezocht koningin Beatrix het land. Ook van een negatief reisadvies is geen sprake.

Toch overheerst het gevoel dat Ajax en PSV een verkeerde afweging hebben gemaakt.

Maar zou Ajax wel een trainingskamp in China mogen opslaan? (Oeigoeren, politieke gevangenen) of in Rusland? (MH 17, De Krim, Oekraïne) of in Amerika? (Trump, Mexicaanse migranten, kloof tussen wit en zwart)/ En kan Turkije? (kritische journalisten worden opgepakt, de Koerden).

Een van de populairste Nederlandse televisieprogramma’s Wie is de Mol, is een paar maanden geleden in China opgenomen. Geen kritische column over gelezen. 

En daarom dacht ik even aan Henk Westbroek, maar een trainingskamp in België ligt ook niet voor de hand.

Topclubs en bedrijven als Ajax en PSV zullen beleid moeten maken om beter om te gaan met vraagstukken als sport en politiek. Wat wil je wel, wat is een brug te ver en wat is je functie en verantwoordelijkheid in dit debat. En het is geen teken van zwakte om daar hulp bij te zoeken.

Misschien kan de overheid daar wel een handje bij helpen, of Clingendael, Amnesty International. Zodat Van der Sar en Gerbrands de volgende keer hun afweging helderder kunnen maken.

Om in 2021 veilig te kiezen voor een trainingskamp in La Manga.