Paul Onkenhout met pensioen, neemt afscheid met bloemlezing over ons mooie vak
Paul Onkenhout, gedurende vele jaren beter bekend als De Twaalfde Man, is met pensioen. In een mooie beschouwing over ons prachtvak heeft Paul Onkenhout begin vorige maand afscheid genomen van de Volkskrant, na een loopbaan van 45 jaar in de (sport)journalistiek. Bijgaand een - herkenbare - bloemlezing uit dat epistel.
De journalist en columnist (De Twaalfde Man) blikte daarin terug op het verslavende redactieleven , ‘waarin langzaam het gedrink, gerook en geouwehoer van de redactievloer verdween. Daarmee ging ook veel verloren’.
Onkenhout beschrijft daarin hoe hij op een zondagavond in 1980 voor het eerst de redactie van de regionale reus Haarlems Dagblad betrad en ‘meteen om’ was.
Onkenhout in de jaren 90. (Foto de Volkskrant)
“Niet alleen omdat er, vooral na het werk, veel gelachen en volop gerookt en gedronken (bier) werd en sappige anekdotes over de bureaus vlogen. Er was hard gewerkt, het sportkatern van maandag was zo goed als klaar. In de loop van de middag waren sportredacteuren en medewerkers – mannen – samengestroomd nadat ze op zaterdag of zondag wedstrijden hadden bezocht. De bureaus waren bezaaid met kranten, tijdschriften, kopijpapier, lege bierblikjes, koffiebekers, asbakken en onbestemde troep. Aan de muren hingen posters, foto’s, kalenders en krantenpagina’s. Stil was het geen moment. Telefoongesprekken waren voor iedereen hoorbaar, de telex ratelde. Om 19.00 uur zat iedereen klaar voor Studio Sport en toen alle stukken klaar waren, en geredigeerd, werden er sterke verhalen verteld (‘Dus toen zei Johan Cruijff...’), anekdotes uitgewisseld en roddels gedeeld over collega’s die er niet waren.”
En: “Vrouwen waren er nauwelijks. Ook op de andere redacties vormden ze een kleine minderheid. Ze keken wel linker uit. De overeenkomsten met de voetbalkleedkamer waren onmiskenbaar. Veel mannen met grote monden, en ego’s.”
Onkenhout komt tot de conclusie dat ‘ deze wereld is verdwenen, helaas’.
“De unieke biotoop met een volle werkvloer en intensief onderling verkeer, soms met geschreeuw tot gevolg, bestaat niet meer. De prik is ervan af, de redactie bruist nauwelijks nog.”
Hij beschrijft hoe In de jaren zeventig van de vorige eeuw redacties uitgroeiden ‘tot een bonte broedplaats van ideeën, een platform van discussies waar de hoofdredacteur de eerste onder zijns gelijken was en tot in den treure de koers van de krant werd besproken. De hoofdredacteur toen ik in 1985 mijn studie had afgerond en in vaste dienst kwam van het Haarlems Dagblad: ‘Je bent getrouwd met de krant en je gaat vreemd met je vriendin of je vrouw.’ Het was geen grap, het was een eis’.
Onkenhout stapte in 1990 over van Haarlems Dagblad naar de Volkskrant en kreeg van een collega als reactie: ‘Gecondoleerd.’
In de loop der tijd is de redactie volgens hem ‘langzamerhand veranderd in een eilandenrijk waar meestentijds stilte heerst en redacteuren voor hun computerscherm in hun eigen bubbel zitten. Het zou, op het eerste gezicht, een afdeling van een willekeurig bedrijf kunnen zijn, een non-descripte werkplek, schoon en opgeruimd, met lege bureaus en nauwelijks wanddecoratie’.
Het thuiswerken heeft ook al niet geholpen om de sfeer van weleer toch ten minste enigszins terug te krijgen, stelt hij vast. Ondanks het feit dat bij de Volkskrant vorig jaar een aanwezigheidsplicht van 80 procent werd ingevoerd.
De praktijk blijkt weerbarstig, concludeert hij. “Het klinkt als een echo van een verdwenen wereld. Precies daarom is het verlangen naar andere tijden, naar de krantenredactie als een levendig en soms onvoorspelbaar beest, bij oudere journalisten zo sterk.”
Zie voor het volledige verhaal:
