Bewustwording

Nederlanders laten zich voorstaan op hun verdraagzaamheid. Ze op racisme of discriminatie wijzen, ligt daarentegen gevoelig. Dan borrelen afzwakkingen, verwijten, beledigingen en soms zelfs onversneden haat op. Zeker op sociale media, de barometer van de maatschappij, is tolerantie vaak ver te zoeken.

In de zomer van 2020 sprong de leus Black Lives Matter over van de Verenigde Staten naar Europa. Institutioneel racisme en verscholen discriminatie werden aangekaart. Ook in Nederland volgden demonstraties.

Marco Knippen

Voor menig sporter was dit het moment zich in het publieke debat te mengen. In NRC verbraken 17 (prof)voetballers, trainers en officials de stilte. In de Volkskrant beleefde, zoals hij het zelf noemde, hockeyinternational Terrance Pieters zijn ‘coming out’. En in Haarlems Dagblad gaf oud-topjudoka Dex Elmont aan niet langer te willen zwijgen.

De ontboezemingen gaven een schrijnend inkijkje: van vileine grapjes, kleinerende opmerkingen en pesterijen tot hatelijke spreekkoren en mensonterende scheldwoorden. Van onheuse behandeling tot wegsturen en zelfs uitsluiting. Jaar na jaar, week in week uit, in veelal dagelijkse porties opgediend.

Wat opviel, was de genuanceerde wijze waarop deze sporters hun zielenpijn benoemden. Ze maakten een vuist, symbolisch. Sloegen er niet op los, integendeel. Vroegen slechts om bewustwording.

Tóch legden hun woorden een open zenuw bloot. Wat altijd tegen hen is en wordt gezegd, moest maar met de – om een verwarrend en contrasterend spreekwoord te gebruiken – mantel der liefde worden bedekt. Niet zeuren, luidde de verkapte boodschap. Dat terwijl het uitspreken van hun eigen gemoedsrust en ervaringen langs een meetlat werden gelegd. Met als uitkomst: hoon, woede en afkeer.

De herinnering ging terug naar Colin Kaepernick. De quarterback van de San Francisco 49ers besloot in 2016 het hele seizoen tijdens het spelen van het volkslied tot een stil protest. Hij verhief zijn stem niet, ging slechts op één knie zitten. Om zo de aandacht op ongelijkheid en onderdrukking te vestigen. Anderen volgden zijn voorbeeld.

Kaepernick betaalde een hoge prijs. Half Amerika viel over de American footballer heen. President Donald Trump riep op tot ontslag voor sporters die tijdens de nationale hymne protesteerden.  Ontslagen werd Kaepernick weliswaar niet, maar als transfervrije speler kwam hij na die jaargang niet meer aan de bak. Verstoten, als gevolg van een ‘cordon sanitaire’; een wrange en weinig hoopgevende constatering.

Uitgerekend op de dag, afgelopen zaterdag, dat de Volkskrant in een speciaal katern op de gevolgen van de demonstraties van een jaar geleden terugblikte en met hockeyer Pieters op zijn relaas terugkeek, verscheen een interview met schaatser Kai Verbij in het AD. Waar Pieters aangaf dat hij van binnenuit gelukkig veel positieve reacties had gekregen, daar luchtte Verbij publiekelijk zijn hart, voor het eerst.

De meervoudig wereldkampioen vroeg aandacht voor het racisme dat ook Aziaten treft: niet serieus genomen en anders bejegend worden, buitengesloten zijn. Zijn oproep: doorbreek de stereotypes, creëer ook Oosterse boegbeelden.

Het antwoord, op online podia althans, liet zich raden: beschimping en walging. Die reactie legde exact de vinger op de zere plek: als gevoelens worden genegeerd en iemand niet gehoord, gezien of begrepen wordt, is er nog een wereld te winnen.

MARCO KNIPPEN
Voorzitter NSP