Eerbetoon

Vanmorgen las ik in De Telegraaf dat Jordi Cruijff gepolst zou zijn door Ajax. Toevallig kreeg ik een paar dagen eerder net een mooi stukje tekst van hem onder ogen. Daarmee sloten wij – Noblesse Uitgevers en ik – een uniek boekproject over zijn vader af. Deze uitgave verschijnt eind volgende maand. Jordi leverde het voorwoord. ‘Hij vond het altijd belangrijk dat wij onze passies en dromen volgden’, schrijft hij onder meer. En: ‘Een ander belangrijk kenmerk van mijn vader was het denken in oplossingen op moeilijke momenten.’

Onwillekeurig dacht ik: die is geknipt voor de rol van technisch directeur bij Ajax. Om het levenswerk van ‘de belangrijkste persoon in de voetbalgeschiedenis’ (quote Pep Guardiola) voort te zetten. Iets met een cirkel dus.

Ik behoor, gelukkig, tot de generatie die Johan Cruijff nog live heeft zien voetballen. Op beelden van Studio Sport van begin jaren tachtig kun je mij achter het doel zien juichen in mijn blauwe winterjas nadat hij met buitenkant rechts heeft gescoord tegen FC Den Haag. Iedereen verwachtte een voorzet.

Zeven jaar later vond ik mezelf terug op de achterbank van zijn auto. Als jonge verslaggever van negentien was ik in Barcelona voor een reportage over een Amsterdamse jeugdselectie. De toenmalige hoofdcoach ging even een oefenwedstrijd regelen. Ik mocht meerijden naar zijn kantoor, een stukje van niks. Hij praatte wat, nam nog een trek van zijn sigaret en reed achteloos de hoofdweg naast het stadion op. Rechts zag ik een bestelbus met hoge snelheid naderen; en toen piepend remmen. Mijn hart zat in mijn keel, maar Cruijff verblikte of verbloosde niet. Alsof hij zich onsterfelijk waande. Een mooie anekdote voor later.

Beroepshalve sprak ik hem nog een paar keer. Daarnaast genoot ik van zijn analistenwerk bij de NOS. En ik zag hem soms de persruimte binnenstappen tijdens een EK of WK om rustig een ijsje te eten, terwijl dat andere fenomeen Diego Maradona eerst een paar lijntjes coke snoof om zich daarna met zijn hele gevolg te misdragen op het ereterras.

Cruijff – en dan vooral zijn eenvoud – heeft mij altijd mateloos gefascineerd. Op 25 april zou hij 75 geworden zijn. Is het raar om dat moment te eren met een boek? Nee, vonden wij. Want hoewel hij in 2016 overleed, is hij alomtegenwoordig. Er gaat geen dag voorbij zonder dat zijn naam niet ergens valt in een stadion of studio, op straat of een redactie.

Zijn ongeëvenaarde visie op voetbal wordt hoog en laag uitgedragen door de trainers van nu, zoals Pep Guardiola, Xavi Hernández, Ronald Koeman en Wim Jonk. Zijn Cruyff Foundation en kledingmerk blijven bloeien. Zijn officiële Twitteraccount heeft ruim een half miljoen volgers.

Meer dan ooit staat Johan Cruijff voor een stijlvorm. Daar wilden wij iets mee doen. En hoeveel boeken er ook verschenen zijn, het is toch steeds de uitdaging iets nieuws te doen of te ontdekken. In dit geval is dat bijvoorbeeld de combinatie van twee boeken, waarvan de eerste geheel bestaat uit beelden van één begenadigde fotograaf: Barton van Flymen. Hij heeft Cruijff ongeveer dertig jaar gevolgd en diepte talloze fijne platen op uit zijn archief die nog niet eerder zijn vertoond. Soms zie je foto’s die je pas bijzonder gaat vinden naarmate je er langer naar kijkt. Zelfs de meest onscherpe foto’s hebben wel iets. Omdat het Cruijff is… 

In boek 2 wordt ingezoomd op de mens Cruijff. Zeven auteurs belichten negen thema’s.

Cruijff en zijn door de natuur gegeven talent.

Cruijff de pionier, de stijlicoon en de taalvirtuoos.

Cruijff als boegbeeld van zijn vak en van zijn land.

Cruijff als inspiratiebron voor kunstenaars, van brons tot ballet.

Cruijff de vriend en de vader.

Met de schrijvers Jan-Cees Butter, Koen Greven, Frank Hettinga, Hans Klippus, Thomas Sijtsma, Iwan Tol en Simon Zwartkruis weet je dat het aan de inhoudelijke kant wel goed zit. Voor het slothoofdstuk interviewde ik Susila, de dochter van Johan Cruijff die nu het gezicht van de Foundation is geworden. Zij vertelt met liefde over zijn levensfilosofie.

Het is misschien wat on-Nederlands, maar deze boeken zijn een eerbetoon. Er mag bewonderd worden. Gewoon: kijken, lezen en genieten. Nu twee ellendige coronajaren zijn afgelost door weerzinwekkend oorlogsgeweld in Oekraïne wist ik bijna niet meer hoe dat voelt.  

Yoeri van den Busken