EK VOETBAL VROUWEN

Balkenende en de ‘Oranje Leeuwinnen’

Het overkomt me niet heel vaak dat ik bij het volgen van voetbalwedstrijden aan het CDA en Jan-Peter Balkenende moet denken, maar soms kom ik er niet onderuit. Tijdens het EK in Zwitserland was het weer het eens zover.

Maar eerst even over de veel leukere kanten van het EK, dat in een prachtig land werd georganiseerd. Met heerlijk zomers weer en de vrolijk makende ambiance van een eindtoernooi kan het dan eigenlijk niet misgaan. Volgens sommigen is het bij vrouwenvoetbal veel gezelliger dan bij mannenvoetbal. Bij clubvoetbal kan ik me daar iets bij voorstellen, maar WEURO 2025 deed mij terugdenken aan EURO 2024. Ietsje minder supporters - al neemt dat rap toe - minder alcoholgebruik ook, maar dezelfde verbroederende sfeer.

Tussendoor probeert de UEFA zo’n toernooi ook voor journalisten in goede banen te leiden. In alle stadions was prima te werken, vriendelijke vrijwilligers stonden klaar als er iets opgelost moest worden en het belangrijkste: er was eten. Tegen Zwitserse prijzen - 25 euro voor een bord pasta met rode saus waarvan mijn moeder 40 jaar geleden dacht dat het echt Italiaans was - maar laten we niet zeuren.

Dat lang niet alle Nederlandse journalisten bij wedstrijden van Oranje bij het stadion konden parkeren, was dan weer een minpuntje. Maar wat echt lastig was, althans voor de media die maar één verslaggever hadden gestuurd: de persconferenties van de bondscoach en de mixed zones met spelers waren op hetzelfde moment.

Dat was ook al zo tijdens het vorige EK, drie jaar geleden in Engeland. Toen was de keuze alleen niet moeilijk. Aan de analyses van Mark Parsons konden niet alleen de spelers geen touw vastknopen, de verslaggevers ook niet. Liever naar de mixed zone dus.

Nu wist iedereen dat dit het laatste toernooi van Andries Jonker was. En hij had vlak voor het EK in een podcast nog erg zijn best gedaan om iedereen daarop te wijzen. Dat maakte die persconferenties interessanter. Eerst om te weten hoe het stond met de ‘poppenkast’-voorstelling waar hij volgens Telegraaf-collega Steven Kooijman mee bezig was. Daarna om te horen hoe het was om in zijn laatste wedstrijden opnieuw flink te kort te komen tegen de wereldtop.

Maar ook de spelers wilden we daarover, en over andere onderwerpen, natuurlijk spreken. De mixed zones na wedstrijden waren daarvoor eigenlijk onmisbaar, want op andere toenooidagen zijn de ‘Oranje Leeuwinnen’ steeds moeilijker te pakken te krijgen. Bij het vorige EK waren er nog mixed zones bij trainingen én interviewmomenten. Bij het WK in 2023 organiseerde de KNVB sessies van een uur, de aanwezige collega’s konden dan twee spelers spreken.

In Zwitserland bleven de spelers bij de trainingen op grote afstand en duurden de sessies nog maar een half uur, en dan met maximaal 1 speler. In de praktijk waren ze vaak ook nog eens slechts een kwartier beschikbaar. Dat leidde natuurlijk tot frustratie, zeker omdat er bij andere deelnemende landen wel meer mogelijk was.

‘Dan moet je maar naar Engeland gaan’, kreeg Trouw-journalist Esther Scholten te horen toen ze de KNVB-woordvoerder daarop wees. ‘In Den Haag was het makkelijker om aan informatie te komen’, verzuchtte toernooidebutant Philip de Witt Wijnen (NRC).

Ook voor zijn opmerking had ik in Zwitserland al aan het CDA gedacht. Toen ik zelf als politiek verslaggever werkte, zat die partij nog in de regering. Het was de tijd van Balkenende, waarin de christendemocraten nog even de illusie hadden dat zij onmisbaar waren voor het landsbestuur. De politici van die partij hielden afstand, waren onbereikbaar, te druk, druk, druk om vragen te beantwoorden van journalisten.

Hoe groter de belangen, hoe machtiger de organisatie, hoe dichter de deuren. In de sport werkt het niet veel anders dan in Den Haag, leerde ik later. Bij kleine sporten is de dankbaarheid bij belangstelling vaak groot, bij grote kunnen ze de boot afhouden.

Vrouwenvoetbal is gegroeid, er is geen journalist die niet begrijpt dat dan niet alles meer kan. Maar wat niet valt uit te leggen is dat de Nederlandse voetbalsters tijdens een toernooi minder toegankelijk zijn dan de voetballers. Bij het EK vorig jaar waren er vrijwel iedere dag mediamomenten, bij de sessies kon er uit meer spelers gekozen worden en in de mixed zones namen meer spelers de tijd om de media te woord te staan.

Het wordt tijd dat bij de voetbalsters de deuren ook weer open gaan. Ze moesten na 2017 wennen aan de toegenomen aandacht (en vooral ook de bijbehorende kritiek), maar inmiddels zijn we acht jaar verder. Vanwege het vertrek van Jonker was het dit keer misschien wat spannender, maar volwassen sporters moeten daarmee om kunnen gaan. Bovendien: de relatieve rust voor de speelsters heeft gezien de vroege uitschakeling weinig opgeleverd.

Ik ben benieuwd wat er gebeurt na het vertrek van Jonker, de man die de afgelopen jaren de illusie in stand hield dat zijn ‘meiden’ nog bij de wereldtop hoorden. Eén Haagse herinnering geeft me een beetje hoop: de dag dat het Balkenende IV viel. Opeens wisten al die CDA’ers niet hoe hard ze naar de journalisten toe moesten rennen.

Dirk Jacob Nieuwboer