Frits Barend over het WK in 1978

‘Laat in Qatar zien wat er achter de stadions gebeurt’

 

In een interview met The Blizzard, een Britse variant van Hard Gras, haalt Frits Barend herinneringen op aan de misstanden in Argentinië rond het WK voetbal van 1978. Hij vertelt daarin over zijn ervaringen met de ‘Dwaze Moeders’ en zijn (korte) interview met de omstreden president Videla. Vooruitkijkend naar het WK van 2022 in Qatar zegt Frits Barend nu over de dan gewenste journalistieke aanpak:  ,,Laat in Qatar zien wat er vier kilometer achter de stadions gebeurt. Het voetbal komt toch wel op de tv.”

door Henk Mees

 

Frits, wat bracht The Blizzard er toe om jou te interviewen over het WK van 1978?

,,In Argentinië hebben ze een jaar of tien geleden ontdekt dat ik Videla na dat WK heb geïnterviewd. Daar is al in twee of drie boeken over geschreven, ook in een documentaire is er aandacht aan besteed. Ik ben ook eens uitgenodigd om er daar op een symposium over te vertellen. Zoals wij destijds verslag hebben gedaan van wat er gebeurde, heeft kennelijk indruk gemaakt.”

Wat was er zo bijzonder aan de verslaggeving van jou en Henk van Dorp in Vrij Nederland?

,,Het WK werd geopend op een donderdagmiddag, op een vreemd tijdstip, toevallig of niet precies op het moment dat de moeders van vermiste familieleden op de Plaza de Mayo daar wekelijks demonstreerden tegen het regiem, 30.000 Argentijnen waren er verdwenen. Die opening van het WK werd ook uitgezonden in alle bioscopen. Het was doodstil op straat op dat moment. Henk van Dorp ging naar het stadion, ik naar dat plein om die moeders te ontmoeten en aan te spreken. Doodeng was dat,  zo leeg als het plein was totdat die moeders uit zeven of acht verschillende straten het plein opkwamen.  Ze waren heel blij dat ze aandacht kregen van een journalist, ze gaven me namen van kinderen, kleinkinderen en vaders die zomaar in het niets waren verdwenen.  ‘Schrijf over ons, schrijf over ons’, smeekten ze, totdat ik werd omringd door enkele stevige mannen in burger. ‘Dat zijn hoeren, die willen alleen maar geld’, probeerden ze mij wijs te maken.”

Hoe heb je daarvan verslag gedaan?

‘In het stadion was het Henk al opgevallen dat hem steeds nadrukkelijk werd gevraagd waarom de stoel naast hem leeg was gebleven en waar ik was. We kregen al snel het gevoel dat ik in de gaten werd gehouden. We beschreven onze ervaringen in een verhaal dat we inleverden bij de dames van de stenografie. Zo ging dat toen nog. De meeste journalisten kregen hun verhaal binnen een uur terug, wij moesten tot de volgende dag wachten. Toen we het verhaal ophaalden, werden we gewaarschuwd door een van die typistes.. ‘Uw artikel is nagelezen, de naam Videla komt er vaak in voor’, zei ze. Voor mij stond vast dat ze censuur wilden plegen, dat er op ons werd gelet.”

Hoe kwam je dan toch nog met Videla in contact?

,,Na de finale die ’s middags werd gespeeld, was er ’s avonds een slotbanket waarvoor ook alle spelers waren uitgenodigd. Na wat er in de finale allemaal was voorgevallen, wilde niemand daar nog naar toe. Ik kreeg het accreditatiebewijs van Wim Rijsbergen. Een andere speler, wie weet ik niet meer, gaf het aan Bert Nienhuis, onze fotograaf. Bij het banket zat Videla aan het hoofd van de tafel. Wij kwamen bij Wim Meuleman te zitten, de voorzitter van de KNVB. Tussen het eerste en tweede gerecht ben ik naar Videla toegegaan. Ik had mijn vragen in het Spaans voorbereid. Eerst heb ik hem gefeliciteerd. Toen vroeg ik hem: Dónde están los desaparecidos? Waar zijn de vermisten?  ‘Dat zijn leugens’, zei hij en begon nog wat mompelen, tot hij zei dat het beter was dat we weg zouden gaan.”

Was het jullie vooropgezette bedoeling om de misstanden tijdens het WK te onderzoeken?

,,Dat was doorgesproken met de hoofdredactie van Vrij Nederland. Het moest ook een vervolg worden op wat Hans Jorritsma als hockey- international in zijn dagboek van het WK hockey in Argentinië, een paar maanden eerder, in Vrij Nederland had aangeroerd. Hans Jorritsma is daarvoor  verketterd door de hockeybond, bij terugkeer op Schiphol kreeg hij de ouders van andere internationals over zich heen. Speciaal hiervoor had ik een heel intensieve  spoedcursus Spaans gevolgd. We wisten waar we aan wilden beginnen.”

Met de kennis van toen, hoe zou je nu bij het WK in Qatar te werk gaan?

,,Als ik zou gaan, en als ik er de leeftijd voor zou hebben, zou ik in Qatar op zoek gaan naar gastarbeiders.  Met wat woorden Nepalees, woorden als honger of salaris, zou ik uit hun eigen mond willen horen wat ze zelf ervaren. Buiten het WK zal dat lastig zijn voor incidentele journalisten. Als er in 2022 duizenden journalisten onder bescherming van zo’n groot evenement  rondlopen zal de regering daar veel minder controle kunnen uitoefenen. Ik denk alleen dat al maanden voor het WK alle buitenlandse gastarbeiders het land worden uitgezet, dat simpelweg alle bouwwerken worden stilgelegd.”  

Vind je dat alle journalisten zo’n opdracht in Qatar moeten meekrijgen?

,,Sterker nog, het onderzoek naar de situatie in Qatar moet voorop staan. Dat móet de opdracht zijn. De televisie zendt het voetbal toch wel uit, er zijn media genoeg die melden wat er op trainingsdagen gebeurt. Maar de media moeten tijdens het WK ook laten zien wat er vier kilometer achter de stadions in Qatar gebeurt.”

 Zouden jullie in magazine Helden zo ook te werk gaan. Helden biedt toch een heel ander soort journalistiek dan wat jullie in 1978 voor Vrij Nederland deden?

,,Wat mijn dochter Barbara met het WK in Qatar van plan is, weet ik niet. maar met onze onthullingen uit de turnwereld heeft Helden toch ook laten zien dat we in ons blad misstanden niet uit de weg gaan.”