Nieuwe scoop turnen gaat de wereld over

Marco Knippen, onthuller van turnpraktijken  

De onthullende reportage van Marco Knippen (Noordhollands Dagblad) over de praktijken in het turnen heeft veel aandacht gekregen. De getuigenissen van coach Gerrit Beltman en tien (geanonimiseerde) turnsters maakten ook internationaal veel los. Een nieuwe scoop voor Marco Knippen, tevens voorzitter van de NSP, die in 2015 werd gekozen tot Sportjournalist van het Jaar na een serie onthullende artikelen over doping in de internationale atletiek.Marco, kun je uitleggen hoe dit nieuws vanuit een regionale krant zo snel de hele wereld overgaat? 

Marco Knippen (Foto Theo Brinkman)

,,We waren ons ervan bewust dat deze verhalen, zo kort na de Netflix-documentaire Athlete A, spraakmakend konden zijn. Dit was het momentum. Ik, en ook anderen, had al vaker over dit onderwerp geschreven en heb opnieuw mijn contacten benaderd. Omdat Gerrit Beltman ook heeft gewerkt in België, Canada en Singapore was het voor die landen extra interessant. Freelance-medewerkster Tessa de Wekker die goede turncontacten heeft, deelde de professionele Engelse vertalingen op diverse internationale fora waarmee de turnwereld wereldwijd werd bereikt. Ik zelf heb mijn contacten benaderd, die ik heb overgehouden uit de doping-onthullingen. Zo kwam het ook bij The Guardian, ARD, Sky News, The New York Times en ABC Australia.” 

Vanuit welke gedachte ben je hieraan begonnen? 

,,Ik denk dat vrijwel iedere journalist die over turnen verslag doet wel eens verhalen heeft opgetekend, maar bijna altijd fragmentarisch. Er zijn ook documentaires en boeken verschenen, Helden bracht in 2011 onthullende interviews met (de ouders van) Renske Endel, Verona van de Leur, Suzanne Harmes en Gabriëlla Wammes, maar elke keer kwam dan een stormpje op dat snel ging liggen. De dader ontbrak steeds, daardoor kon je niet tot de kern doordringen. Om daar doorheen te breken, wilde ik het totale beeld van de turncultuur schetsen. Dat kon door naast getuigenissen van turnsters een gerenommeerde coach te spreken die toegaf ver over de schreef te zijn gegaan. Via een tussenpersoon die zowel met hem als met mij in contact stond, lukte het om met Gerrit Beltman in contact te komen.” 

En toen? 

,,Ik heb eerst twee voorgesprekken gehad, waarin ik hem duidelijk maakte dat ik mij niet liet lenen om zijn straatje schoon te vegen. Ik wilde hem alleen interviewen op mijn voorwaarden. Toen ik na twee gesprekken de overtuiging had dat hij open kaart wilde spelen, heb ik hem geïnterviewd. Ik heb wel gemerkt dat hij ook wilde praten uit frustratie. Het zat hem dwars dat hij samen met Frank Louter als enige schuldige werd aangezien. Maar zij waren niet de enige, er waren er veel méér, dat wilde hij vooral ook beklemtonen.” 

Waarom zijn al die turnsters aanvankelijk geanonimiseerd? 

,,Daar is bewust voor gekozen. Enerzijds om te voorkomen dat ze hierdoor beschadigd zouden raken, anderzijds omdat het een universeel probleem is. Het probleem kleeft niet aan één coach, één club, één generatie. Het is wel zo dat de namen van alle tien de turnsters bij de hoofdredactie bekend zijn, en vier van hen hebben inmiddels hun identiteit bekendgemaakt op hun sociale media. Met als oneliner ‘Ik ben van hen… #dossierturnmisbruik’, waarmee ze ook anderen aanmoedigden zich bij hen aan te sluiten. Vele Nederlandse én Belgische (ex-)turnsters volgden hun voorbeeld, het exemplarische bewijs dat hun actie een gevoelige snaar raakte.”  

In de week vooraf aan jouw publicatie kondigde de turnbond een onderzoek aan naar grensoverschrijdend gedrag, naar aanleiding van de documentaire Atlethe A. Toeval die timing? 

,,Het onderzoek zat in de pijplijn.  Ik heb wel signalen gekregen dat ze de aankondiging bespoedigd hebben toen ze lucht kregen van mijn speurtocht. Toen hebben ze, denk ik, de vlucht naar voren genomen.” 

Wat heeft dit project jou geleerd? 

,,Ik dacht lang dat sportjournalistiek en onderzoeksjournalistiek moeilijk samengaan. Na de dopingonthullingen in 2015 zei ik te verwachten op een kruispunt aan te belanden: welke afslag neem ik? Want hoe kijkt een sporter tegen mij als journalist aan in de mixed zone, vroeg ik me af. Word ik gezien als iemand die een verhaal maakt over een geleverde prestatie, of als iemand die misstanden op het spoor is? Het kan dus gewoon versmelten, als je het maar integer aanpakt en eerlijk bent over je bedoelingen. Ik heb iedereen duidelijk proberen te maken dat ik niet uit ben op sensatie of effectbejag. Ik wilde deze maatschappelijke misstand  wéér op de agenda krijgen, meer niet.” 

Krijg je voor een project als dit voldoende tijd en ruimte bij een regionale krant als het Noordhollands Dagblad? 

,,Ik krijg de ruimte, tijd en vooral het vertrouwen, na vijf eerdere onderzoeksprojecten die stof deden opwaaien. ‘Pak de tijd maar die je nodig hebt’, zeiden ze tegen mij. Ze hebben me nooit gevraagd wanneer ik met iets zou komen. Toen ik, na iets minder dan een maand, klaar was, vroegen ze alleen maar: hoeveel ruimte heb je nodig in de krant? Ofwel: tik het aantal pagina’s dat je nodig acht. Dat vertrouwen maakt het werken aan dit soort verhalen alleen maar motiverender.” 

HENK MEES