Bas Timmers, auteur Duits-Nederlands voetbalwoordenboek

Duitse voetbalverslaggevers hoeven nooit woorden te kort te komen. Kleurrijke en bombastische uitdrukkingen wisselen elkaar af in de Bundesliga. Thuis in Berghem (bij Oss) groeide Bas Timmers (1972) op met Die Sportschau en Das aktuelle Sportstudio. Sinds hij vanaf 2012 in Berlijn woont en werkt, raakte hij verknocht aan het jargon en de Duitse voetbalcultuur. Het resultaat is het ‘Duits-Nederlands voetbalwoordenboek – van Abräumer tot Zweikampfbilanz’.

Bas Timmers in het shirt van Union Berlin

Hoe is het idee hiervoor ontstaan, Bas?  
,,Noem het maar een klassiek dronkemans-idee. Ik ben gek op voetbal, met mijn vrienden gaat het vaak over voetbal. Een tijd geleden kwamen we tot de conclusie dat er wel heel veel typisch Duitse begrippen en prachtige stadionnamen bestaan. Daaruit ontstond het idee om de betekenis en achtergronden te onderzoeken. Het idee is een paar jaar blijven rondhangen, maar nu staan ze dan in een boek.”

Het zijn er wel heel veel, zo’n 200 termen en namen op liefst 220 pagina’s!  
,,De basis, zeg maar 70 procent, is volledig overbodige kennis. Ik heb ook een paar goeie sites gevonden, veel research gedaan naar typische woorden als Laufpensum, Schwalbe of Urgestein. Als je er eenmaal aan begint, praat je daarover met je voetbalmaten en komen er steeds meer leuke feitjes en verhalen naar boven.”

De cover van het Duits-Nederlandse voetbalwoordenboek

Het is geen woordenboek geworden met een droge vertaling van de uitdrukkingen. ,,Nee, zo was het ook niet bedoeld. Het is ook niet alfabetisch opgebouwd, maar naar thema’s samengesteld. Ik wilde ontdekken waar al die termen vandaan komen, welke verhalen er achter schuilen. Dan kom je al snel veel verder dan de bekende televisiebeelden met Jean-Marie Pfaff, Giovanni Trapattoni of Uli Hoeness, maar er is zoveel meer. Neem bijvoorbeeld spelers als Mario Basler en Stefan Effenberg, wat die al niet aan bijzondere uitspraken losmaken...”

Als je het boek leest, ontstaat de indruk dat de Duitse voetbaltaal veel rijker is dan de Nederlandse.  
,,Ik kan het niet wetenschappelijk bewijzen, maar dat gevoel heb ik ook. Voor de mooiste begrippen bestaat geen Nederlands woord dat even treffend klinkt. Neem bijvoorbeeld Blutgrätsche. Dat kun je vertalen als doodschop, maar dan klinkt het toch al veel minder. Of Leitwolf, een speler die voorop gaat in de strijd, die voortgedreven wordt door een haast dierlijke overwinningsdrang. Ze zijn bijna nooit sympathiek, types als Matthäus, Effenberg en Mark van Bommel worden zo genoemd. Heel specifieke woorden zijn dat, maar welke kenmerkende uitdrukkingen van Nederlandse verslaggevers zijn ons bijgebleven behalve dan zoiets als ‘Komt dat schot’ van Hugo Walker?”

Hoe ben je eigenlijk in Berlijn terecht gekomen?  
,,Ik ben altijd al een avonturier geweest. Na mijn jaren bij BN De Stem, waar ik NAC-watcher was, en de Volkskrant vond ik het een gepast moment om naar Berlijn te verhuizen. Ik heb mijn huis in Utrecht verkocht en ben met wat spaargeld naar Berlijn vertrokken. Ik was al veel langer gek op de dynamiek van deze stad. Ik heb eerst consultancy gedaan in digitale transformatie, de laatste jaren coördineer ik de content marketing en social media voor grote bedrijven als Volkswagen, Deutsche Bank en Netflix.”

Schrijf je nog over voetbal, los van dit boek? 
,,Ik heb al acht jaar een seizoenkaart van Union Berlin. Met een vast groepje seizoenkaarthouders maken we een Engels blog op de site van de club. Dat maakt het extra leuk als supporter?

Waarom Union Berlin?  
,,Dat is ook een klassiek verhaal. Die club trok me al toen het ZDF op zondagmiddag vanaf vijf uur samenvattingen van de Tweede Bundesliga uitzond. Toen viel het me al op dat het daar altijd vol zat en hoe fanatiek het publiek was op de staantribune. Een echte volksclub. Nu spelen ze in de Eerste Bundesliga en sta ik zelf op de staantribune. Ik ga ook regelmatig mee naar uitwedstrijden waardoor je in stadions komt met prachtige namen. Ik heb voetbalwedstrijden altijd al het liefst vanaf de staantribune gevolgd, in de jaren tachtig al toen ik naar FC Den Bosch en Ajax ging. Op de staantribune beleef je het voetbal het mooist.”

Het ‘Duits-Nederlandse Voetbalwoordenboek’ is vanaf vrijdag 18 september in de boekhandel verkrijgbaar. Het boek kan worden besteld in de webshop van voetbalmagazine Staantribune en kost 17,50 euro. Van Bas Timmers verschenen eerder het foto- en reisverhalenboek 101 Days in Central America en het semi-autobiografische De Zandloper.

HENK MEES