Sport en onderzoeksjournalistiek
- Het oogt als een willekeurig gekozen jaartal, maar ergens lijkt het een ijkjaar. Het is het jaar waarin mijn eerste echte onderzoeksdossier werd gepubliceerd, maar óók het jaar waarin voor de eerste keer twee sportproducties werden bekroond met De Tegel, de belangrijkste Nederlandse prijs voor journalistieke producties.
Mark Misérus en Willem Feenstra interviewden voor de Volkskrant Sepp Blatter, de omstreden baas van de wereldvoetbalbond. Uit het juryrapport: ‘Zij slaagden er als enigen in om FIFA-president Sepp Blatter te interviewen zonder persvoorlichters. Daar zat maandenlang voorwerk achter. Het resultaat van dit bijzondere gesprek is een onthullend portret van Blatter met zijn afbrokkelende grootheidswaanzin. (…) Dankzij de rake observaties van Miserus en Feenstra en hun stevige doorvragen verrijst Blatter in al zijn facetten: als de leider die doof is voor kritiek, als de paranoïde complotdenker, als de verleider die mensen voor zich wint maar vooral als de oude man die zijn levenswerk ziet instorten. Je krijgt inzicht in Blatters bizarre belevingswereld en zijn totale eenzaamheid.’
Megalomanie kon ook Joop Munsterman niet worden ontzegd. Hij wilde FC Twente, een club geworteld in de provincie, landskampioen maken – iets wat in 2010 wonderwel lukte. Daarna leken de bomen tot in de hemel te groeien, maar bleek de grenzeloze ambitie de inleiding tot een vrije val: in 2014 stortte het financiële kaartenhuis in. Fardau Wagenaar, Leon ten Voorde en Gerben Kuitert (De Twentsche Courant/Tubantia) beten zich in de clubperikelen vast en beschreven tot in detail de teloorgang van FC Twente.
Uit het juryrapport: ‘Een sportverslaggever, een voetbalanalist en een economieredacteur kwamen, met veel geduld, gespit en inzet, tot een groot aantal verhalen. Ze ontdekten bestuurlijk geblunder, financiële wantoestanden, geheime deals en persoonlijke belangen. Dit alles in een omgeving waar op sommige momenten sprake was van regelrechte druk of zelfs intimidatie. Dat heeft de journalisten en de krant er niet van weerhouden door te gaan met het lichten van tegels.’
Zelf kwam ik in die zomer met een productie over dopinggebruik en corruptie in de Keniaanse atletiek, ontstaan uit een door mij geïnitieerde samenwerking met Hajo Seppelt, de Duitse documentairemaker van tv-zender ARD die vlak daarvoor het Russische dopingschandaal had blootgelegd.
De reikwijdte van deze onthullingen ging (uiteraard) verder dan regionale impact – iets wat trouwens ook voor het ‘dossier-FC Twente’ gold – maar was net als bij Wagenaar, Ten Voorde en Kuitert ontstaan uit werkzaamheden als regiojournalist: door jarenlang de Keniaans Noord-Hollandse atlete Lornah Kiplagat op de voet te hebben gevolgd, was de nieuwsgierigheid naar het Afrikaanse hardloopmysterie gewekt.
Onderzoek in de sport werd naderhand een speerpunt, zij het dat het niet in mijn taakomschrijving werd vastgelegd. Het gevoel van urgentie won het daarbij doorgaans van de afweging of een bepaalde misstand een directe link met het verspreidingsgebied van de kranten had, dankzij de speelruimte die de chef sport en hoofdredactie gaven; Noordhollands Dagblad en de aanverwante titels Haarlems Dagblad, Leidsch Dagblad, De Gooi en Eemlander begaven zich zodoende nadrukkelijk op het terrein van landelijke media. Een geboden kans die getuigde van lef, en vorig jaar resulteerde in De Tegel voor het turndossierdeel waarin trainer Gerrit Beltman in een interview fysieke, geestelijke en emotionele mishandeling bekende.
Bij mijn vertrek naar Trouw, waar onderzoek in de sport onlangs in het journalistieke plan is benoemd, heeft de regionale krantenpoot nu besloten tot de volgende, wellicht logische maar toch veelzeggende stap: https://www.werkenbijmediahuis.nl/vacatures/240575-sport-onderzoeksjournalist-
Die ‘formalisering’ past bij de koers die sinds de zomer van 2018 nadrukkelijk is ingezet: meer verdieping, beschouwing en duiding aanbrengen om niet alleen de waan van de dag te laten regeren, hoe verleidelijk soms ook in de (top)sport en in het verlengde de sportjournalistiek. Laat dit een voorbeeld zijn, júist ook voor de regionale media. Om zo het venster voor lezers, kijkers of luisteraars te vergroten.
MARCO KNIPPEN
Voorzitter NSP