De kracht van de sportjournalistiek

Voetbal is een barometer van de samenleving, geen van de werkelijkheid losgezongen parallel universum of een ommuurd reservaat. Paul Onkenhout schreef deze zin op in zijn wekelijkse zaterdagcolumn in de Volkskrant van 7 april.

De oud-voetbalverslaggever heeft gelijk - sterker, ik zou voetbal zelfs door sport in zijn algemeenheid willen vervangen. Want wat in de maatschappij leeft, speelt of zich voltrekt, vertaalt zich doorgaans ook naar de sportvelden, -hallen, -tribunes en -kleedkamers, kantoorplekken én bestuurskamers.

Daar ligt een nadrukkelijke taak voor onze beroepsgroep. De sportjournalistiek dient, net als andere media, als venster op de wereld te fungeren. De tijd van onversneden verslag doen van winst en verlies, van louter (uitblijvend) succes als uitgangspunt nemen, is achterhaald. Natuurlijk leeft de topsport nog altijd bij de gratie van competitie en schuilt in de prestatie schoonheid (afgelopen weekeinde was daar weer een treffend voorbeeld van), alleen: duiding, beschouwing en verdieping is waar de nieuwsconsument óók recht op heeft. Met de sportjournalist in de rol van luis in de pels, om zo (maatschappelijke) trends, onrecht en misstanden te signaleren en agenderen.

Marco Knippen

Dat die taak (steeds meer) serieus genomen wordt bleek maandag bij de uitreiking van de Tegels, de jaarprijzen voor journalistieke pareltjes. Twee sportjournalistieke producties waren tot de eindronde doorgedrongen, al bleef het slechts bij nominaties in de categorieën Pionier en Nieuws.

Voor de vijfdelige serie 'De slaven van Qatar' -https://www.trouw.nl/dossier/slaven-van-qatar - reisde Matthijs van Dam samen met fotograaf Patrick Post voor Trouw naar Bangladesh, waar hij sprak met gastarbeiders die de stadions voor het WK voetbal bouwden, nabestaanden van overleden arbeidsmigranten en een ronselaar. Deze interviews en reportages gaven een een schrijnend inkijkje in, zoals Van Dam schrijft, 'een genadeloos systeem van leugens, uitbuiting en slavernij'. Het resultaat: een bijdrage aan het debat over de moreel-ethische kwesties en mensenrechten, plus twee doneeracties van Trouw-lezers die de opgevoerde slachtoffers een glimpje hoop en perspectief gaven.

In het nieuwsachtergrondartikel 'De appjes van Marc Overmars' in NRC -

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/07/de-appjes-van-marc-overmars-werden-almaar-dwingender-a4084706 - beschreven Danielle Pinedo, Fabian van der Poll en Steven Verseput een cultuur binnen Ajax waarin werkneemsters geconfronteerd werden met (seksueel) grensoverschrijdend gedrag van de toenmalige directeur voetbalzaken. Ze deden dat een dag nadat Ajax in een persbericht had bekendgemaakt dat Overmans om die reden bij de Amsterdamse club opstapte. Die berichtgeving over machtsmisbruik op de werkvloer paste in een bredere maatschappelijke context, en zorgde ervoor dat de discussie over een veilig werkklimaat in de sportwereld steviger op de agenda kwam.

Begin juni zal bij de uitreikingen van De Loep de podcastserie 'De coup van Qatar' - https://www.nrc.nl/qatar/de - de kracht van de sportjournalistiek opnieuw benadrukken. Joris Kooiman belicht daarin, bijgestaan door Enzo van Steenbergen en Gabriëlla Adèr, voor NRC op fascinerende wijze de machtsgreep van de Golfstaten in het profvoetbal. En legt zo (andermaal) bloot dat, in weerwil van de kinderlijke ontkenningen door bestuurders, sport en (machts)politiek onlosmakelijk met elkaar zijn verknoopt.

MARCO KNIPPEN
Voorzitter NSP